De 60e dag: Vous a ouvert la porte du Pays Basque

Deze tekst schreef mijn gastheer Pascal Souriste deze avond in mijn credential. Een tekst naast het tampon (stempel) die hij plaatste. Pascal is eigenaar van een prachtig huis in Osserain. Iets na 17.30 uur meldde ik mij bij hem. En hij verklaarde mij later bij het diner dat ik even daarvoor de rivier Le Gave was overgestoken en dat ik het Frans Baskenland was binnengetrokken. "Vous a ouvert la porte du Pays Basque" (u hebt de deur van het Baskenland geopend).
Maar voordat ik het Frans Baskenland, met een eigen taal en een eigen cultuur, naderde, was het ernstige kommer en kwel geweest.
Er was 30 tot 40% kans op regen voorspeld op deze dinsdag de 30e mei, de 60e dag van mijn CAMINO. Bij vertrek om 7 uur was het droog en zwaar bewolkt. Even na 8 uur trok Pluvius, retour van een kort reces, echter alle registers open. Ik heb de rest van de dag in de stromende regen gelopen. Niet een klein beetje, maar er was sprake van echt heel veel vocht dat neerdaalde op de akkers. Ik heb altijd gedacht dat het iets verderop gelegen bedevaartsoord Lourdes de pispot van de Pyreneeën was. Dat zal ongetwijfeld, maar dan kan deze dag het predikaat "de badkuip van de Pyreneeën" uitgereikt worden aan de regio gelegen tussen Orthez en Ostabat. Het was een verschrikking deze dag. Regen op zich is al niet leuk, maar de regen van vandaag moet dan ook nog eens in juiste context geplaatst worden.
Op weg naar het échte hooggebergte geeft de "hoogteprofielenkaart" in het routeboek aan dat het na Orthez klimmen en dalen is geblazen. En dat klim- en daalwerk moest nu precies op deze zeer regenachtige dag plaatsvinden in een bosrijk gebied. Met andere woorden: deze dag bijna geen kilometer over het asfalt, maar door weilanden, door het hoge (natte) gras en over bospaden. En deze bospaden veranderden in de tweede helft van deze ochtend in kolkende riviertjes. Het was er spek- en spekglad. Het lopen op deze spekgladde, modderige (plakkerige gele leem) was zeker niet ongevaarlijk. Ik ben een paar keer uitgegleden maar gelukkig niet gevallen. Uit voorzorg had ik de polslussen van mijn wandelstokken niet om de polsen gedaan. Een uitglijder zou fataal kunnen zijn, waarbij gedacht moet worden aan een polsbreuk.
Uit voorzorg had ik ook de rubbers onder aan de wandelstokken verwijderd, waardoor ik met de puntige uiteinden meer grip zou kunnen krijgen op de ondergrond. En het waren geen klimmetjes van een paar honderd meter lengte. Heel lange trajecten omhoog met zeer forse steigingspercentages. Ik heb over de laatste twee kilometers in de klim richting het dorp Burgagonne vanwege die klimatologische omstandigheden en vanwege de conditie van de ondergrond van de paden, in combinatie met genoemde percentages, ongeveer anderhalf uur gedaan. Deze uren waren tot op heden in mijn CAMINO de zwaarste uren die ik heb doorgemaakt. Ik vond het een verschrikking en ik heb mijn frustraties echt hardop uitgeschreeuwd in dat grote Franse bos. Niemand heeft me waarschijnlijk gehoord, maar toch. Dagen in de hitte gelopen over het bijna kokende asfalt en vandaag een "mudrace" op de hellingen tussen Orthez en Burgagonne.
En al deze ellende heeft ook tot gevolg gehad dat mijn (binnen)schoenen drijfnat zijn. In een abri in Burgagonne heb ik mijn (nog steeds ongewassen) wandelkousen uitgedaan en uitgewrongen. De tape op mijn linker- en rechtervoet was door al het vocht in de schoenen ook losgeraakt.
Kortom, er is echt sprake geweest van een een zeer ernstige kommer en kwel.
En dat terwijl deze dag nog zo aardig was begonnen. Even buiten Sainte-Suzanne was ik Sylvie tegen het lijf gelopen. Sylvie, een vijftiger (zo denk ik) uit Bourges was op weg naar Orthez. Het stadje dat ik even daarvoor had verlaten. Het was haar 60e dag van haar CAMINO. Ook zij was op 1 april van start gegaan. Niet in haar woonplaats, maar in Bayonne in zuid-west Frankrijk. Zij had van daaruit de de noordelijke route (langs de Spaanse noordkust) gevolgd richting Santiago de Compostela, nadien naar Finisterre (3 dagen lopen vanaf Santiago) en daarna naar Muxia (één dag lopen vanuit Finisterre). Na het beëindigen van de CAMINO del Norte was zij per bus richting Frankrijk gereisd, maar het laatste deel in Spanje had zij de benenwagen weer genomen. In wezen liep ze nu de CAMINO in omgekeerde richting. Ze wilde eindigen in Orthez. Ze had op het moment van onze ontmoeting nog 7 kilometer te gaan. Ze zou daar een vriendin gaan bezoeken en dan morgen op 31 mei terugreizen naar Bourges. Een prachtige oude kathedrale stad die ik ergens begin mei heb bezocht.
Het was een zeer leuk gesprek met Sylvie, een aangename ontmoeting zo vroeg op de dag. Een mooie ontmoeting, zo maar ergens op straat. Wildvreemden voor elkaar bij aanvang van de ontmoeting, maar onmiddellijk in gesprek vanwege die herkenbaarheid van de CAMINO. In dat opzicht blijft de CAMINO zeker ook uniek.
Vanwege die overvloedige regen van deze dag kom ik nog even terug op de tocht van gisteren, de 59e dag, de wandeling van Hagetmau naar Orthez. Ik moest al wandelend in de regen denken aan de passage gisteren van het dorp met de fraaie naam "Sallespisse". Ik had onmiddellijk twee associaties met deze naam. Eentje die spontaan deze ochtend kwam "bovendrijven": alsof de Romeinse god der regen Pluvius deze ochtend eens een keer flink over de droge aarde "piste". Én de naam van het dorp deed mij ook denken aan het verhaal enige dagen geleden, dat ontsproten was aan mijn vrijwel uitgedroogde hersenen. Het verhaal over "La Paay" op de 57e dag. Toen ik gister het bord aan de gemeentegrens passeerde dacht ik onmiddellijk aan de partner van La Paay, die bij aanvang van hun erotische scène deze plaatsnaam uitsprak.
Het moge duidelijk zijn, dat 60 dagen solitair wandelen mijn geest zo af en toe redelijk op hol doet slaan. Ik weet niet hoe dat andere (solitaire) pelgrims vergaat, maar ik hoorde gisteren dat de vijf andere Nederlandse pelgrims grappen maakten over de plaatsnaam "Sallespisse".
Nog steeds baal ik enorm van het verlies van het gedenksteentje van Anneke. Ik kreeg hier een aantal lieve reacties op. Margriet schreef mij dat zij wist hoe zuinig ik op dat steentje ben geweest en dat Anneke het mij zeker niet kwalijk zou nemen (ik ben daar ook van overtuigd!), terwijl Claire het verlies van het steentje en mijn zoektocht naar een nieuwe steen op een andere positieve wijze duidt: "ik vind het wel een mooie gedachte dat er straks op twee plekken een herinnering zichtbaar blijft aan je vriendin Anneke. Het heeft misschien zo moeten zijn dat het steentje, dat je na aan het hart lag, in Frankrijk zou moeten blijven". Mooie troostende woorden, ik ben al zoekende naar een alternatieve tweede gedenksteen. Maar ik heb tot op heden nog niet een mooi steentje gevonden.
Vandaag zag ik op mijn weg in alle vroegte in een bos bij droog weer ook nog houten plaat tegen een boom bevestigd, met daarop de handgeschreven tekst: "ce bois n'est pas une poubelle" (dit bos is geen vuilnisbak). Natuurlijk ben ik het helemaal eens met deze boodschap. Maar dat is de reden niet dat ik het vermeldenswaardig vind en om er in dit verslag een aantekening van te maken. Ik ben namelijk sinds 1989, het jaar van mijn afscheid van het forensisch psychiatrische werk in Ziekenhuis De Grote Beek in Eindhoven (en mijn daarop volgende entree in het Nederlandse gevangeniswezen) lid van een illuster gezelschap met de fraaie naam: "La Poubelle d'Or" (de gouden vuilnisbak). Opgericht door vijf vrienden, toen in oktober 1989, allen werkzaam in dat genoemde ziekenhuis. Twee psychologen, twee maatschappelijk werkenden en een forensisch geneeskundige. Zij maakten toen de afspraak om ieder jaar twee maal te "vergaderen" (over werkelijk.....niets!!) en wel op die zaterdagen dat de wintertijd in de zomertijd wijzigt en omgekeerd. Twee zaterdagen, die altijd geblokkeerd worden in de agenda, om het samenzijn van deze vijf personages te vieren. Het gezelschap is geloof ik al ruim 55 keer bij elkaar geweest. De duur van de "vergaderingen" zijn inmiddels wat "christelijker" dan in de eerste jaren (we worden wat ouder) maar de onzin die tijdens de voorjaars- en najaarsvergadering wordt uitgekraamd is in de kern nimmer gewijzigd. Het blijven bizarre en zeker zeer geestige bijeenkomsten. Van de vergaderingen worden geen schriftelijke notulen gemaakt. Wat er zich afspeelt aan de tafel van La Poubelle d'Or gaat onmiddellijk na de vergadering in de Poubelle. Een aantal malen heeft het gezelschap buitengaats (in het buitenland) "vergaderd": Istanboel, Rome en Madrid. Een prachtige club vrienden, waaraan ik moest denken toen ik dat bord in dat bos zag hangen.
Het was in wezen een ellendige dag vanwege die regen. Ik liep echter over een prachtig wonderschoon traject. Geweldige groene natuur in een golvend landschap. Door de immense inspanningen kon ik echter weinig oog hebben voor al het mooie in deze omgeving.
Het werd droog toen ik de rivier Le Gave passeerde en Pays Basque binnentrad. In het eerste dorpje was mijn "chambre d'hôtes", een onderkomen bij een particulier. Dit maal bij de eerder genoemde Pascal, die maximaal 6 pelgrims kan herbergen. Ik ben echter deze avond de enige gast. Heerlijk. Morgen daarentegen hebben er al 5 gasten gereserveerd. Alles in het onderkomen staat in het teken van de CAMINO. Of het nu gaat over het tafelkleed, de schilderijen aan de wand, het beeld van Saint Jacques op de overloop, de schelpen in mijn kamer. Alles in het teken van de tocht die mij stap voor stap steeds verder van huis brengt en dichter bij Santiago de Compostela. Pascal heeft het goed voor elkaar. En het huis zier er binnen en buiten goed verzorgd uit.
Pascal is een uitermate vriendelijke 68 jarige ongehuwde, gepensioneerde "marbrier", een vakman die marmer (le marbre) bewerkt. Hij maakte tafels, huishoudelijke gebruiksvoorwerpen (zoals onderzetters), maar een belangrijk deel van het werk betrof het vervaardigen van grafzerken, in zijn dorp, maar ook elders in de regio. Driekwart van de zerken op het kerkhof dat naast zijn huis is gelegen is voorzien van de signatuur van Pascal, van zijn vader of van zijn grootvader. Allen "marbriers". Pascal is ongehuwd, heeft geen kinderen en het bedrijf is een aantal jaren geleden opgehouden te bestaan. Sindsdien legt Pascal zich toe op het runnen van zijn "chambre d'hôtes", in deze maanden vooral gericht op de opvang van pelgrims. Hij doet al het werk in het huis. Hij is de receptionist, het kamermeisje, de butler, de kok, de manager, bedrijfsleider, de inkoper en de reiniger. En tegelijkertijd ook tafelgenoot. Deze avond had ik een vier-gangen diner met hem en morgenvroeg om 7.30 uur is hij ook mijn tafelgenoot bij het ontbijt.
Het is iets na 22 uur en het is rustig in het 220 zielen tellende Baskische dorpje Osserain. En het is zeker rustig bij de buren.
Ik kijk vanuit mijn kamer uit op het kerkhof en dus op het werk van drie generaties "marbriers Souriste". Ik zal deze avond in ieder geval geen last hebben mijn buren, het is er "doodstil".